Kiedy chcecie dowiedzieć się czegoś więcej o czołgach bądź pojazdach pancernych z dalekiego wschodu, możecie posłużyć się tylko kilkoma publikacjami. Które w większości omawiają pojazdy Chińskie, czyli niekwestionowanego lidera tamtejszego rynku. W związku z tym wiele ciekawych pojazdów zaprojektowanych bądź używanych przez mniejsze kraje jest pomijanych. Wiele z pojazdów używanych w tamtych regionem pokazuje że matką wynalazków jest potrzeba, co prowadzi do powstania bardzo ciekawych hybryd (z reguły radziecko-amerykańskich). Inne pojazdy to unikaty poruszające się tylko po tamtym obszarze, ponieważ właśnie tamte kraje postawiły na nowe innowacyjne konstrukcje, przykładem jest Stingray w służbie Tajlandii.
Cadillac Gage Stingray
Stingray jako projekt powstał na początku lat 80-tych jako prywatna inicjatywa Cadillac Gage Company, pojazd ten miał wystartować w przetargu AGS, który miał wyłonić następcę przestarzałego już czołgu M551 Sheridan. Następca miał posiadać siłę ognia dorównującą czołgowi podstawowemu – ale miał być o wiele lżejszy, mobilniejszy i co najważniejsze można powinien być na tyle lekki i mały aby zmieścić się do samolotu. Oto lista pełnych wymagań stawianych przed pojazdem:
- Standardowe działo NATO kalibru 105mm
- Zdolność do pokonywania trudnego terenu
- Duży zasięg operacyjny
- Cichy i niewidoczny
- Zdolność do transportowania na pokładzie samolotu C-130 Hercules
- Bazowanie na produkowanych i dostępnych częściach
Prace nad pojazdem ruszyły w styczniu 1983 roku, prototyp był gotowy w lutym 1984 roku. Makieta pojazdy została zaprezentowana potencjalnym kupcom w 1984 roku, pojazd przykuł uwagę kilku krajów. Problemem był brak sprawnych prototypów (obydwa były jeszcze w budowie) a tylko dynamiczny pokaz mógł przekonać do zakupu.
Stingray to czołg lekki o standardowej konstrukcji, załogę pojazdu stanowiły 4 osoby (dla krajów 3 świata siła żywa nigdy nie stanowiła problemu). Warto zaznaczyć że wieża ze Stingraya była również kompatybilna z kadłubem M551 Sheridana, M41A1 Walkera Buldoga oraz LAV-a 300, co potencjalnie mogło okazać się dodatkowym zyskiem dla firmy oraz możliwością zmodernizowania powyższych pojazdów.
Cadillac Gage Stingray
Pancerz ze stali pancernej był bardzo cienki – miał chronić przed sowiecką przeciwpancerną amunicją 14,5mm z przodu. Boki oraz tył były jeszcze słabiej opancerzone i chroniły tylko przed ostrzałem z broni lekkiej. Mobilność za cenę ochrony, takie były założenia tego projektu. Uzbrojenie stanowiła zmodyfikowana armata Royal Ordnance L7A3 kalibru 105mm z nowym hamulcem wylotowym oraz eżektorem. Oporopowrotniki działa również zostały przerobione, tak aby można było wystrzeliwać z armaty przy tak lekkiej konstrukcji pojazdu. Dodano również stabilizację pozwalającą strzelać w ruchu, dzięki temu pojazd był bardzo skuteczny przeciwko starszym konstrukcjom.
Pojazd napędzał 335 konny 12 litrowy silnik diesla z turbodoładowaniem w układzie V8 firmy Detroid. Maksymalna prędkość wynosiła 69 km/h, osiągnięcie 32 km/h zajmowało zaledwie 6 sekund. Pojazd mógł zostać wyposażony również w system automatycznego gaszenia pożaru oraz ochronę NBC, wszystko zależnie od żądań kupującego.
Testy rozpoczęły się od wieży którą zamontowano na kadłubie Sheridana w czerwcu 1984 roku, pierwszy kompletny prototyp został pokazany 3 miesiące później. Drugi prototyp był gotowy w połowie 1986 roku. W związku z opóźnieniami wielu potencjalnych klientów zdążyła już zakupić inne pojazdy. Na placu boju pozostała Tajlandia i Malezja. Na nieszczęście Cadiiaca rodzima armia nigdy nie była zainteresowana tym pojazdem, a cały projekt AGS został anulowany w latach 90-tych.
Armia Tajlandii zdecydowała się na zakup 106 pojazdów tego typu, kontrakt na dostawę został podpisany w październiku 1987 roku. Wartość kontraktu wynosiła 150 milionów dolarów. Pojazdy miał trafić do odbiorcy pomiędzy 1988 a początkiem lat 90-tych. Był to najnowocześniejszy pojazd na uzbrojeniu tajlandzkiej armii przez ponad 15 lat, kiedy to armia odebrała pierwszy egzemplarz Ukraińskiego Oplota w lutym 2014.
Cadillac Gage Stingray
Oczywiście w międzyczasie Tajlandia kupowała inne pojazdy – przykładowo 100 chińskich czołgów Typ 69. Jednak jakość kupionych egzemplarzy była bardzo niska (do 1987 roku dostarczono wszystkie zakupione pojazdy), zakupy te nakazała partia, jako odwdzięczenie się za Chińskie wsparcie tajlandzkich partyzantów. Cena nie była zbyt wygórowana, co szło w parze ze słabym wykonaniem pojazdów. Do 1997 roku wszystkie pojazdy były już niesprawne, co było argumentem koronnym w zerwaniu współpracy z Chinami.
Niestety Stingray również nie był idealny. Po około 5 latach połowa pojazdów była nie sprawna, wszystkie awarie dotyczyły pęknięć kadłuba bądź wieży. Co tylko udowodniło starą prawdę że nie warto kupować nietestowanych prototypów, oraz tego że korupcja nie popłaca przy takich interesach.
Cadillac wysłał zespół ekspertów którzy mieli za zadanie zbadać ten problem. Wyniki były dość nieoczekiwane – powodem powstania pęknięć okazały się nielegalne „wyścigi” załóg które rywalizowały komu uda się wyżej wyskoczyć czołgiem. Rekord wyniósł ponad dwa metry. Te ewolucje jak się okazało były główną przyczyną pęknięć. Jednak w ramach ugody wszystkie pojazdy miały zostać naprawione za darmo, Tajlandia jak można się domyślać była zadowolona z tej decyzji.
Cadillac Gage Stingray
Nie licząc jednego incydentu tajlandzkie Stingraye nie brały udziału w starciach z innymi pojazdami pancernymi. Wyżej wymieniony incydent zdarzył się w 2011 roku na granicy z Kambodżą. Od ponad 100 lat toczą się spory o świątynie Preah Vihear oraz tereny przyległe. Z reguły kończy się na wymianie ognia pomiędzy patrolami pograniczników. Jednak od lutego do maja 2011 roku konflikt eskalował, a do walki włączyła się regularna piechota oraz jednostki pancerne i artyleryjskie.
Kambodża wysłała do walki czołgi T-55A (zakupione w Serbii). Natomiast Tajlandia wystawiła Patony M60A3 oraz Stingraye. Koniec końców nie doszło do starcia oraz eskalacji, jednak obszar dalej jest uważany za sporny
Stingraye nadal służą w tajlandzkiej armii, stacjonują głównie w północnej Tajlandii. Ponieważ są bardziej elastyczne jeżeli chodzi o teren niż pełnoprawne czołgi podstawowe. Obecnie rozważa się zastąpienie ich nowymi konstrukcjami, jednak może potrwać to wiele lat.
Źródła:
- C.Foss - Jane's Armour and Artillery
- M.Smíšek - Stingray
- Military-today.com
- Valka.cz
