Na warsztacie: Т-72M2 Wilk

Autor Michał Kizeweter, entuzjasta i ekspert od polskiej broni pancernej oraz doradca zespołu deweloperów Armored Warfare. opowie nam gościnnie historię pojazdu T-72M2 WILK.

Do początku lat osiemdziesiątych siły zbrojne Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, podobnie jak pozostali nieradzieccy członkowie Układu Warszawskiego, tacy jak NRD i Czechosłowacja, zdane były na czołg T-55A w roli głównego czołgu podstawowego w jednostkach pancernych. Nie było bynajmniej tak, że ZSRR nie widział zapotrzebowania bratnich krajów na nowsze konstrukcje. Polsce i Czechosłowacji, które były dostawcami radzieckiego uzbrojenia dla pozostałych członków Układu Warszawskiego, sprzedano licencję na produkcję T-72 i udostępniono dokumentację technologiczną, umożliwiającą wszczęcie natychmiastowej produkcji.

Trzeba pamiętać o tym, że radziecki sprzęt ogółem występował w dwóch wariantach: jeden był przeznaczony dla bratnich „zaufanych” krajów należących do Układu Warszawskiego, a drugi dla pozostałych odbiorców (głównie zaprzyjaźnionych państw arabskich).

Polska rozpoczęła krajową produkcję wariantu T-72M w 1981 roku. Wariant ten, opracowany przez Związek Radziecki na eksport, można najlepiej zdefiniować jako kompromis między oryginalnym T-72 Ural a T-72A. Kilka lat później, w 1986 roku, produkcję tego czołgu wyparł w dużym stopniu ulepszony T-72M1, który był prawie kompletną kopią oryginalnego T-72A. Za produkcję obydwu wariantów odpowiadały Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy w Gliwicach.

W chwili rozpoczęcia produkcji polski sztab generalny przestał jednakże widzieć w T-72M1 wystarczający pojazd jak na potrzeby współczesnego pola bitwy, zwłaszcza w obliczu wprowadzenia przez zachodnie siły zbrojne czołgów podstawowych następnej generacji. Zachodnioniemieckie Leopardy 2 i amerykańskie Abramsy były groźniejsze niż wszystkie dotychczas znane czołgi zachodnie, z jakimi miał do czynienia sprzęt radziecki w różnych wojnach zastępczych.

W drugiej połowie lat 80. XX wieku Polska rozpoczęła program, mający na celu zwiększenie bojowych zdolności rodzimych sił zbrojnych. Program miał dwa założenia:

• Po pierwsze, zamierzano rozpocząć negocjacje z ZSRR w sprawie nowszego wariantu T-72
• Po drugie, zakładano opracowanie komponentów, mających na celu modernizację T-72M1 w kraju przy wykorzystaniu technologii polskiego przemysłu.

Pierwsze podejście doprowadziło do formalnego rozpoczęcia negocjacji w 1988 roku. Najprawdopodobniej Polska otrzymała licencję na kopię czołgu podstawowego T-72B o nazwie T-72S. Wersja ta przypominała wersję, która została sprzedana Iranowi w 1990 roku w formie zestawów montażowych. Niestety, z wielu przyczyn na przełomie 1989/90 negocjacje spaliły na panewce.

Drugie podejście doprowadziło do integracji rodzimych technologii i rozwoju pakietu modernizacji dla T-55A (powstał w ten sposób T-55AM Merida i różne inne warianty). Bazując na tych sukcesach Polska zaczęła na własną rękę badać różne opcje modernizacji T-72M1.

Departament Rozwoju i Wdrożeń MON zlecił Ośrodkowi Badawczo-Rozwojowemu Urządzeń Mechanicznych OBRUM rozpoczęcie projektu, któremu przyświecał dokładnie ten cel. Projekt nazwano „WILK”. Miał on na celu opracowanie komponentów modernizacji czołgu w sposób, który umożliwiał przeprowadzanie prac naprawczych i konserwacyjnych przez zakłady niższego poziomu, współpracujące z odpowiednimi jednostkami pancernymi.

Głównym celem było zwiększenie zdolności przetrwania czołgu przez:

• Zwiększoną mobilność
• Zwiększoną ochronę
• Ulepszoną zdolność walki nocą

W projekt i współpracę z OBRUM było zaangażowanych szereg struktur, w tym:

• Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce
• Zakłady Mechaniczne Wola w Warszawie
• Przemysłowe Centrum Optyki w Warszawie
• Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie

Po przełomie politycznym w 1989 roku i ustaniu wszelakiej współpracy wojskowej w ramach Układu Warszawskiego nacisk na modernizację T-72M przy wykorzystaniu technologii krajowych nabrał nawet jeszcze większej wagi.

W latach 1987-1990 Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych w oparciu o dokumentację projektu „WILK” zbudował trzy funkcjonalne prototypy, wykorzystujące trzy różne bazy:

• T-72A
• T-72M1
• T-72M1D (wariant dowodzenia T-72M1)

W 1990 roku trzy prototypy, powstałe w ramach projektu WILK, wyposażono w prototypy SKO DRAWA.

Ponadto oryginalne czołgi zyskały następujące ulepszenia:

• Pancerz reaktywny ERAWA-1 rodzimej produkcji na przednim pancerzu czołgu
• Nowe stalowe osłony boczne
• System ostrzegania przed wiązką lasera skierowaną na pojazd OBRA-1
• Pasywny noktowizor drugiej generacji dla wszystkich członków załogi
• Prototyp cyfrowego SKO DRAWA
• Komputer do diagnostyki stabilizacji broni
• Nieokreśloną modyfikację systemu skrzyni biegów
• Nowy silnik Diesla S-12U o mocy 850 KM (opracowany na bazie rosyjskiego Diesla V-46-6)
• System wyrzutni granatów dymnych WPD-1 Tellur i WWGD-1 Erb

W lipcu 1991 roku po pomyślnym zbadaniu powyższych pojazdów Polska postanowiła kontynuować ów kierunek rozwoju. Zamknięto projekt WILK i rozpoczęto następny, który doprowadził do powstania czołgu podstawowego PT-91 TWARDY. Pojazd ten przez pewien czas należał do najbardziej zaawansowanych czołgów podstawowych na uzbrojeniu polskich sił zbrojnych. Za sprawą projektu WILK projekt PT-91 nie zaczynał się od podstaw. Dzięki temu w pełni sprawne prototypy PT-91 były gotowe już po 9 miesiącach.

Jeden z prototypów WILK, oznaczony jako T-72M2D WILK (służący jako baza odniesienia dla WILK T-72M2, który zostanie wprowadzony do Armored Warfare), znajduje się obecnie w Muzeum Broni Pancernej przy Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego w Poznaniu. Należy mieć nadzieję, że WILK T-72M2D będzie można obejrzeć w 2018 roku, kiedy muzeum przeprowadzi się do nowego obiektu.

W Armored Warfare T-72M2 WILK w charakterze prototypu pojawi się jako pojazd premium.

Mamy nadzieję, że się Wam spodoba. Do zobaczenia na polu bitwy!

Źródła:

• Nowa Technika Wojskowa #5/1993
• Nowa Technika Wojskowa #5/2009
• Poligon #3/2013
• Witryna OBRUM
• Witryna/Facebook Muzeum Broni Pancernej przy Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego w Poznaniu